Czym są klauzule abuzywne w umowach?

Klauzula abuzywna – co to takiego? Ten nieco enigmatyczny termin dotyczy bardzo istotnych z punktu widzenia konsumenta treści umowy. Zapisy określane mianem klauzul abuzywnych nie powinny w ogóle pojawiać się w tych dokumentach, ponieważ godzą one w interesy klienta. Dowiedz się, czym dokładnie są klauzule abuzywne w umowach.

 

Klauzula abuzywna – co to jest?

Termin „abuzywny” wywodzi się z łacińskiego słowa „abusivus”, co oznacza po prostu „niewłaściwy” lub „niewłaściwie stosowany”. Klauzule abuzywne w umowach to więc niedozwolone zapisy, które nie powinny się znaleźć w dokumencie. Rodzaje zapisów niedopuszczalnych do stosowania w umowach zostały wymienione w Kodeksie cywilnym po to, aby chronić prawa konsumenta. Klauzule abuzywne charakteryzuje to, że nie zostały uzgodnione z klientem i są sprzeczne z dobrymi obyczajami. Ponadto w znaczący sposób działają na niekorzyść konsumenta. 

 

Czego dotyczą klauzule abuzywne?

W artykule 385 Kodeksu cywilnego wymienione zostały treści, które uznane są za niedozwolone w umowach. Są to zapisy obejmujące m.in.:

 

• Wyłączenie lub ograniczenie odpowiedzialności przedsiębiorcy (np. za szkodę na osobie lub nienależyte wykonanie zobowiązania). Poprzez szkodę na osobie można rozumieć np. powstanie uszkodzenia ciała w wyniku wadliwej konstrukcji jakiegoś sprzętu. Z kolei nienależytym wykonaniem zobowiązania będzie np. dostarczenie towaru niezgodnego z opisem znajdującym się w sklepie internetowym.

• Wyłączenie lub znaczne ograniczenie potrącania wierzytelności klienta z wierzytelnością kontrahenta. Potrącenie wierzytelności zachodzi, gdy obie strony mają wobec siebie wzajemnie obowiązek zapłaty. Wówczas strona z większym długiem płaci tylko różnicę tych kwot. Uniemożliwienie takiego działania poprzez zapisy w umowie jest niezgodne z prawem.

• Uzależnienie zawarcia umowy od okoliczności niemających związku z tą umową. Niedopuszczalne jest wymaganie od konsumenta obietnicy do zawierania podobnych zobowiązań w przyszłości lub od podpisania innej, zupełnie niezależnej umowy.

• Przyznawanie nadmiernych uprawnień kontrahentowi. Niedozwolone zapisy tego typu mogą pozwalać na to, aby kontrahent mógł zmienić treść umowy lub jako jedyny był uprawniony do stwierdzenia, że jego świadczenie nastąpiło zgodnie z umową.
• Zwolnienie kontrahenta z obowiązku zwrotu zapłaty za niewypełnione świadczenie. W przypadku rezygnacji klienta z podpisania umowy lub wykonania świadczenia, kontrahent powinien zwrócić dokonaną wcześniej zapłatę.

• Brak możliwości wypowiedzenia umowy przez klienta. Niedozwolony jest też zapis nakazujący klientowi zapłatę pewnej kwoty w przypadku rezygnacji z zawarcia lub wykonania umowy.

 

Klauzule abuzywne w kredytach frankowych

Klauzule abuzywne niejednokrotnie pojawiały się w umowach dotyczących kredytów zaciąganych we frankach szwajcarskich. Jednym z najczęstszych problemów była podwójna waloryzacja kredytów przez banki. Proceder ten polegał na stosowaniu dwóch różnych kursów do przeliczania wypłacanej kwoty kredytu i spłacanej przez klienta raty. Kursy były dobierane przez banki w taki sposób, aby przeliczenie było znacznie mniej korzystne dla klienta.

 

W przypadku takich zapisów możliwe było stwierdzenie nieważności umowy z bankiem. Orzeczenie takie udało się uzyskać wielu osobom po długotrwałym procesie. Unieważnienie umowy skutkowało koniecznością wzajemnego zwrotu wszelkich należności.

 

 

Klauzule abuzywne – przykłady

Jakie inne klauzule można uznać za niedopuszczalne? Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów prowadzi rejestr klauzul niedozwolonych, który dostępny jest pod adresem www.rejestr.uokik.gov.pl. W zestawieniu tym można znaleźć wszystkie zapisy, które zostały uznane za niedopuszczalne w wyrokach wydawanych przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

 

Wśród przykładów podanych w tym zestawieniu znaleźć można postanowienia związane m.in. z usługami finansowymi, usługami świadczonymi przez Internet, branżą nieruchomości, czy turystyką.

 

Przykładowe klauzule dotyczą następujących sytuacji:

• Sklep internetowy zastrzega sobie możliwość wprowadzenia jednostronnych zmian do regulaminu bez uzasadnionej przyczyny i powiadamiania użytkowników. Takie postanowienie może negatywnie wpływać na interesy kupujących. 

• Bank daje sobie prawo samodzielnego podejmowania decyzji o zmianie wysokości kursu sprzedaży walut. Jest to jednostronna zmiana umowy przez kontrahenta, godząca w interesy klienta.

 

Zobowiązanie studenta do opłaty czesnego mimo rezygnacji lub skreślenia z listy studentów. W umowie z jedną ze szkół wyższych znalazł się zapis, mówiący o tym, że student jest zobowiązany do zapłaty połowy czesnego za wszystkie miesiące aż do końca roku akademickiego mimo rezygnacji lub skreślenia go z listy studentów. Taki zapis jest również niedopuszczalny, ponieważ zakłada konieczność ponoszenia częściowych kosztów za usługę, z której konsument już nie korzysta.

 

Jeżeli potrzebujesz porady prawnej – poszukiwanym przez Ciebie hasłem jest adwokat Oborniki? Wybierz nasz zespół doświadczonych prawników! Zapraszamy do kontaktu!